Miliyari 79 Frw z’ingurane zitarishyurwa: ikibazo gikomeje gufata indi ntera

Inteko Ishinga Amategeko, Umutwe w’Abadepite, yagaragaje ko ingurane z’abaturage whose imitungo yangijwe mu ishyirwa mu bikorwa ry’imishinga ya Leta zifite agaciro ka miliyari 79,4 Frw zitarishyurwa kugeza ubu.

Iki kibazo cyagiye kigarukwaho kenshi, aho kuva mu 2021 Abadepite basabye inzego zifite imishinga mu nshingano, harimo na Minisitiri w’Intebe, gukemura ikibazo cy’ingurane zidatangwa ku gihe. Ku wa 4 Mata 2025, Komisiyo y’Ingengo y’Imari n’Umutungo bya Leta yahawe inshingano zo gukurikirana ishyirwa mu bikorwa ry’izi ngamba.

Kugeza ku wa 1 Nzeri 2025, mu mishinga 430 yari ifite dosiye 185.253 zifite agaciro ka miliyari 162 Frw, dosiye 119.352 zari zimaze kwishyurwa, bingana na 51,08%. Dosiye 65.905 zifite agaciro ka miliyari 79,4 Frw, zingana na 48,92%, zari zitarishyurwa.

Hari imishinga imaze imyaka irenga 13 idashobora kwishyura abaturage, cyane cyane mu nzego z’amazi n’isuku, ingufu, ubwikorezi, ubukerarugendo, imyubakire, inganda n’uburezi.

Depite Uwamariya Odette, Perezida wa Komisiyo y’Ingengo y’Imari, yavuze ko nubwo amategeko ateganya ko abaturage bagomba kubanza kwishyurwa mbere y’uko imishinga itangira, hari aho bidakurikizwa, bigatuma ibirarane bikomeza kwiyongera.

Yagize ati:

“Hari aho imishinga yatangiye abaturage batarahabwa indishyi ikwiye. Ni byo bituma ubukererwe bukomeza kwiyongera buri mwaka.”

MININFRA na MINECOFIN basobanuriye Abadepite ko kuva ubu, mu ngengo y’imari y’umushinga hazajya hateganywamo amafaranga yo kwishyura indishyi, kugira ngo nta mushinga uzongere gutangira abaturage batarishyuwe.

Ariko, kuri dosiye zitarishyurwa, Abadepite basabye ko hafatwa ingamba zihutirwa zo kuzikemura. Kugeza ubu, imishinga 513 ifite dosiye 241.556 zifite agaciro ka miliyari 173,6 Frw. Muri zo, dosiye 182.000 zifite agaciro ka miliyari 97 Frw zaramaze kwishyurwa, naho 59.240 zifite agaciro ka miliyari 76,6 Frw zitarishyurwa.

Impamvu zituma ingurane zitinda zirimo kubura ingengo y’imari (miliyari 61 Frw), ndetse n’ibibazo by’amadosiye adatujuje ibisabwa (miliyari 29 Frw). Muri ibyo bibazo harimo amakimbirane ku mbibi z’ubutaka, kubura nyir’ubutaka, kutagira ibyangombwa by’ubutaka, cyangwa abaturage baba mu mahanga batagize ababahagararira.

Hari kandi ibibazo by’izungura, amakuru adahuye n’irangamimerere ry’abagomba kwishyurwa, n’abanga gusinyira indishyi babariwe.

Mu gufata ingamba, Inteko Rusange yasabye Minisitiri w’Intebe gukorana n’inzego z’ibanze n’izifite imishinga kugira ngo amakuru ku mitungo y’abaturage yangijwe ahuzwe, indishyi zishyurwe, kandi abaturage bafashwe kuzuza ibisabwa. Ibi bikorwa bigomba kuba byarangiye mu mezi atandatu.